De natura et commixtione ferri. Tandem autem de FERRO sermo habendus est : hoc enim ignobilius est caeteris liquabilibus metallis, neque est liquabile sicut cera, sed potius liquabile mollificabile. Est autem compositio ejus ex argento vivo terrestri ponderoso et lutulento et immundo valde, et ex sulphure immundo terrestri, cujus virtus convertit ipsum argentum vivum in ferri spe-/94b/-ciem : et ideo est scabrosum valde : et rubiginem de facili contrahit propter sulphuris adustionem, et fuliginat ea quae tangit, et forte terrestris substantia ejus sulphuris est atramentosa, et propter hoc limatura ejus confert nigredinem incausto, et etiam non purgatur ab humore unctuoso, et ideo facilis est adustionis. Hujus autem signum est, quod cum pinguedo aliqua supponitur ei, sicut sepum, et pix, aperit ipsum, ita quod stannum superinfusum eidem substantiam ejus ingreditur, post cujus ingressum ita frangibile efficitur, quod postea fabricari non potest. Adustio autem terrestris substantiae ipsius probatur per multam scoriam quae ab ipso separatur, et maxime per hoc quod frequenter ut grana quaedam nigra in terra invenitur. Secundum hoc igitur patet quare non liquatur ut alia, sed mollificatur tantum : hujus enim causa est terrestreitas ipsius : et ideo eleganter dicit Hermes : "Tardae liquefactionis causam in ferro efficit nimia terrestreitas partium ejus, prohibens fluxum ejus sed tamen in magno igne, praecipue sabulo et sulphure aspersum, distillatur et depuratur. Propter duritiam etiam ejus fit, quod ex ipso fiunt instrumenta, sicut mallei, et incudes, unde caetera producuntur metalla : siccitas autem ejus facit ad fortitudinem acutorum angulorum in ipso : propter quod fit incisivum et perforativum eorum quae incidi debent et perforari." Dicit etiam Hermes de ipso, quod argentum vivum multum dealbans ipsum, fere ad similitudinem argenti, ingreditur in substantiam ipsius cum sulphuris, et tartari, hoc est, lapidis vivi decoctione. Sulphur enim propter vim adurentem quae est in eo, et immaturitatem, argentum vivum, vocatur ab Hermete, pervigil et insidiator omnium metallorum. Argentum tamen vivum non permanet in ipso diu in igne, sed fugit ab ipso sicut ex caeteris metallis, quibus de facili commiscetur propter naturalem quam cum eis habet conformitatem, nisi per ingenium magnum figatur /95a/et retineatur : et propter hujusmodi fugacem humiditatem quam habet, vocat ipsum Hermes servum fugitivum. Cum igitur secundum dicta siccum sit et adustum, habet operationem, quod confert spleni et stomacho debilitatis ex mollificatione : et ideo praecipitur talibus, ut bibant vinum et aquam in quibus extinctum sit ferrum candens. Chalybs autem non est alia species metalli quam ferrum, sed est subtilior et aquosior pars ferri ex ferro per distillationem extracta : et ideo durior est et compactior, propter vim ignis et propter partium subtilitatem, quae duriores efficiuntur quando uruntur. Est autem al-/95b/-bius propter majorem a terrestreitate separationem : et cum nimis induratur, tunc scinditur et percussum comminuitur propter nimiam sui desiccationem. Est autem diversitas aquae in desiccando plus et minus : et ideo fabri quaerunt specialiter aquam in qua extinguant ferrum, ex quibus faciunt gladios. Cum enim candet et in aquam mittitur, induratur, eo quod calidum frigiditatem aquae fugiens ad interiora ferri, comburit in ipso materiale humidum, et hujusmodi consumptione magis et magis induratur. Tantum igitur dictum sit de ferro et de caeteris metallis in speciali et in communi.
